Het ontwerp
Water staat symbool voor de vrijheid. Door het kunstwerk stroomt dan ook water uit twee vleugels naar beneden. De vorm is gebaseerd op Het laatste oordeel van Lucas van Leyden, een drieluik (twee zijpanelen en een middenpaneel) waarin Christus terugkeert op aarde om te beslissen wie naar de hemel en wie naar de hel gaat. Het drieluik is in 1527 geschilderd en staat in Museum De Lakenhal. Kunstenaar Casper Faassen legt uit: “In het nieuwe monument is alle verwijzing naar religie verdwenen. Het middenpaneel is afwezig. Dit symboliseert een plek waar de waarheid zich manifesteert. Door het weglaten van het middenpaneel vormen de twee vleugels een nieuwe poort. In de vleugels valt het water naar beneden, als metafoor voor de kracht van bevrijding. Tijdens de onthulling van het monument op 3 oktober zal vanuit de omliggende dorpen water symbolisch in de singel worden gegoten. Het is een verwijzing naar het wassende water dat de geuzen in staat stelde om Leiden te ontzetten. Het water voegt zich naadloos in de stroom om vervolgens altijd door de vleugels naar beneden te blijven vallen. De nieuwe poorten staan open en benadrukken zo ook de rol van Leiden als stad van vluchtelingen en vrijdenkers. Leiden heeft door de komst van al deze vrije denkers en verschillende culturele invloeden haar identiteit verkregen.”
Ambassadeur voor Leiden
Voor de opdracht is gezocht naar een kunstenaar of collectief die het verhaal van Leidens Ontzet kan vertalen naar een sprekend werk. Voorzitter van de 3 October Vereeniging Rik Kamps: “Casper Faassen is een toonaangevende Leidse kunstenaar en hij is een ambassadeur van de Leidse gemeenschap en van het gedachtegoed van Leidens Ontzet als vrijwilliger bij onze vereniging.”
100 jaar later
Kamps is zeer verguld met het kunstwerk: “Precies honderd jaar geleden onthulde koningin Wilhelmina het Jan van Hout-monument. Dat in dit jubeljaar haar achterkleinzoon, onze Koning, naar Leiden komt en dit kunstwerk het licht ziet, is een kroon op deze jubileumviering. Over honderd jaar kijkt men naar ‘Een nieuwe poort’ en ziet men een tijdsbeeld van onze kijk op Leidens Ontzet.”
Stichting De Geuzen van Boisot, de 3 October Vereeniging, Cultuurfonds Leiden en de Van der Mandele Stichting hebben het mogelijk gemaakt dat dit ontwerp van Faassen kon worden gerealiseerd. Het ontwerp is een bijdrage om niet geweest.